Kết quả nghiên cứu từ một nhóm các chuyên gia đến từ Trường Quốc tế, ĐH Quốc gia Hà Nội đã cho thấy một sự tăng lên đáng kể trong tỉ lệ sinh viên tốt nghiệp ra trường làm trái ngành. Theo số liệu mới nhất, tỉ lệ này đã vượt qua con số 24%, và có nhiều ngành cử nhân phải làm trái ngành lên đến hơn 60%.

Điều thú vị là nhóm người phải làm việc trái ngành cũng đã thu hút sự chú ý với mức thu nhập trung bình của họ. Mặc dù có thể nói mức lương của nhóm làm đúng ngành thường cao hơn, nhưng nhóm làm việc trái ngành vẫn có mức thu nhập trung bình khá ổn định. Ví dụ, mức lương trung bình của nhóm ngành Kinh doanh và Quản lý khi làm việc đúng ngành vào năm 2020 đã đạt 9,4 triệu đồng, trong khi lương của nhóm làm trái ngành chỉ là 8 triệu đồng. Con số tương tự cũng được ghi nhận trong các năm trước đó, với mức lương trung bình của nhóm làm đúng ngành vào năm 2019 là 9,1 triệu đồng và của nhóm làm trái ngành là 7,6 triệu đồng. Năm 2018 cũng có sự chênh lệch tương tự, với mức lương trung bình của nhóm làm đúng ngành đạt 8,2 triệu đồng và của nhóm làm trái ngành là 6,9 triệu đồng.

Như vậy, dựa trên kết quả nghiên cứu hiện tại, có thể thấy rõ rằng việc làm trái ngành không chỉ là một hiện tượng phổ biến trong giới sinh viên, mà còn có thể mang lại sự ổn định về thu nhập. Tuy nhiên, nên lưu ý rằng việc làm đúng ngành vẫn được xem là mục tiêu chính đối với đa số sinh viên.

Vậy khoảng thời gian sinh viên học một ngành này, ra làm một ngành khác trở thành vô nghĩa? Cùng KeySkills tìm hiểu chi tiết ngay bài viết bên dưới để có được cái nhìn sâu rộng, tổng quát hơn về "HỌC TRÁI NGÀNH - LÀM TRÁI NGHỀ"

1. 5 Nhận biết dấu hiệu cho thấy bạn đang theo đuổi một ngành học không phù hợp

1.1. Thiếu hứng thú và động lực:

• Bạn thấy mình mất đi sự hứng thú và động lực khi cố gắng hiểu và nắm bắt kiến thức trong ngành học hiện tại của mình. Thay vì cảm thấy hào hứng và nhiệt huyết, bạn chỉ còn thấy mệt mỏi và không có động lực.
• Việc học, thay vì là một quá trình khám phá thú vị và đầy thách thức, lại trở thành một gánh nặng, một nhiệm vụ mệt mỏi không mang lại niềm vui hay sự hài lòng. Bạn cảm thấy như đang lạc lõng giữa một thế giới kiến thức xa lạ mà bạn không thể hiểu và không có động lực để tìm hiểu.
• Không thể tập trung vào việc học, và thường xuyên bị phân tâm bởi những điều khác. Thay vì hồi hộp chờ đợi giờ học và cảm thấy hào hứng trước những bài học mới, bạn chỉ muốn trốn tránh và trì hoãn việc học.
• Việc học không đem lại sự thỏa mãn cho bạn. Dẫu bạn có cố gắng hết sức, nhưng vẫn không cảm thấy hài lòng với những gì bạn đã học được. Bạn cảm thấy như việc học chỉ là một nhiệm vụ bắt buộc mà bạn phải hoàn thành, thay vì là một quá trình học hỏi thú vị đầy ý nghĩa.

1.2. Không hài lòng với nội dung học:

• Bạn thường cảm thấy rằng những môn học và những dự án mà bạn đang thực hiện không thực sự phản ánh đúng những quan tâm và mong muốn của mình. Ví dụ, bạn có thể đang học một môn không liên quan đến lĩnh vực bạn quan tâm.
• Đồng thời, nội dung học không tạo ra sự kích thích và ham muốn tìm hiểu sâu của bạn. Bạn có cảm giác như việc học chỉ đơn thuần là để đạt điểm, chứ không phải để tìm hiểu và khám phá thêm về lĩnh vực đó. Điều này khiến bạn cảm thấy không hứng thú và dễ dàng mất tập trung trong quá trình học.

1.3. Khó khăn trong việc kết nối với ngành:

• Bạn thấy việc xây dựng mối quan hệ và kết nối với những người làm việc trong ngành học của mình rất khó khăn. Có thể bạn đã cố gắng tiếp xúc, thậm chí là thực hiện nhiều cuộc họp và gặp gỡ, nhưng vẫn không thể tạo dựng được mối liên kết chắc chắn. Bạn thấy mình làm việc trong một môi trường nơi mọi người xung quanh đều có nhiều kinh nghiệm và kiến thức trong ngành, điều này khiến bạn cảm thấy mình bị cô lập và khó khăn trong việc tìm kiếm sự hỗ trợ và hướng dẫn.
• Thậm chí, bạn cảm thấy mình không thể hiểu rõ về ngành mình đang học, dù đã dành rất nhiều thời gian và công sức. Có lẽ bạn đã thử đọc sách, tham gia các khóa học trực tuyến, thậm chí là thực tập, nhưng vẫn cảm thấy rằng bạn không thể nắm bắt được bản chất và yêu cầu chính của ngành. Bạn cảm thấy mình lạc lõng trong một thế giới mà bạn không thể hiểu rõ, và điều này làm cho bạn cảm thấy mất phương hướng và không tự tin trong việc theo đuổi mục tiêu sự nghiệp của mình.

1.4. Sự khác biệt giữa sở thích và ngành học:

• Trong nhiều trường hợp, sở thích cá nhân của bạn có thể không tương xứng hoàn toàn với nội dung của ngành học mà bạn đang theo đuổi. Điều này có thể dẫn đến một số khó khăn và thách thức. Ví dụ, nếu bạn thích nghệ thuật nhưng đang học ngành kỹ thuật, bạn có thể cảm thấy không hài lòng hoặc mất hứng thú với các môn học chuyên ngành của mình. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải biết cách tìm kiếm và tận dụng các cơ hội để kết hợp sở thích của mình vào ngành học. Có thể bạn sẽ tìm thấy một con đường mới mở ra cho sự nghiệp của mình từ việc kết hợp sở thích và ngành học.
• Một khía cạnh khác là bạn có thể cảm thấy rằng có một khao khát hoặc mong muốn sâu rộng hơn về một lĩnh vực hoàn toàn khác so với ngành học hiện tại của mình. Điều này có thể dẫn đến cảm giác không hài lòng, khó chịu hoặc thậm chí là mất hứng thú với ngành học của bạn. Trong trường hợp này, điều quan trọng là bạn cần dành thời gian để khám phá và hiểu rõ về sự khát khao này. Bạn có thể tìm hiểu về các ngành học khác, tham gia các khóa học trực tuyến, thực hiện các dự án cá nhân hoặc thậm chí là thay đổi ngành học nếu bạn thấy điều đó phù hợp với mình.

1.5. Khao khát khám phá lĩnh vực mới:

• Bạn thường cảm thấy sự tò mò và khao khát khám phá không chỉ dừng lại ở chương trình học của mình. Bạn muốn mở rộng kiến thức, hiểu biết về các lĩnh vực khác, không chỉ những lĩnh vực gần gũi mà còn những lĩnh vực xa lạ và mới mẻ.
• Bạn thường bị thu hút bởi những điều mới mẻ, những thách thức mới, những ngành học khác ngoài lĩnh vực chuyên môn hiện tại của mình. Bạn không chỉ hài lòng với những gì mình đã biết, mà luôn tìm kiếm cơ hội để học hỏi thêm.
• Cảm giác rằng có thế giới rộng lớn hơn, đầy tri thức mới mẻ đang chờ đợi bạn khám phá ngoài khuôn khổ của ngành học hiện tại thường khiến bạn không ngừng tìm tòi, nghiên cứu. Bạn luôn sẵn lòng đón nhận và khám phá những lĩnh vực mới.

2. Lý do tại sao các bạn trẻ chọn sai ngành

Một vấn đề phổ biến mà nhiều bạn trẻ thường gặp phải trong quá trình học tập và chọn lựa công việc là việc chọn nhầm ngành học hoặc lựa chọn sai công việc. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến quá trình học tập và phát triển bản thân, mà còn có thể dẫn đến sự không hài lòng và mất hứng thú trong công việc sau này. 

Dưới đây là một số lý do chính giúp giải thích tại sao điều này lại thường xảy ra trong cuộc sống của chúng ta:

• Lựa chọn ngành học dựa trên xu hướng trong xã hội và lời khuyên từ bạn bè. Điều này có thể dẫn đến việc bạn không thực sự hứng thú hoặc không có khả năng trong ngành bạn đã chọn. Ví dụ, nếu bạn chọn học ngành công nghệ thông tin chỉ vì đó là ngành "hot" hiện nay nhưng thực sự bạn lại không giỏi về mặt kỹ thuật, thì có thể bạn sẽ gặp khó khăn trong quá trình học tập và làm việc sau này. Điều này không chỉ khiến bạn mất thời gian và công sức, mà còn có thể khiến bạn cảm thấy mất tự tin và áp lực.
• Áp lực từ gia đình và xã hội. Đôi khi, chúng ta chọn một ngành học hoặc công việc không phải vì chúng ta thực sự yêu thích và có khả năng, mà vì muốn đáp ứng kỳ vọng của người khác. Điều này có thể dẫn đến việc bạn không cảm thấy hạnh phúc và hài lòng với công việc của mình, và cảm thấy mệt mỏi vì phải làm một công việc mà bạn không thực sự yêu thích.
• Một số người chọn công việc chỉ vì mong muốn kiếm đủ tiền để trang trải cuộc sống hàng ngày và để chứng minh cho mọi người xung quanh rằng bạn đang làm một công việc nào đó. Tuy nhiên, đôi khi, áp lực từ xã hội, từ gia đình, hay từ chính bản thân bạn có thể khiến bạn cảm thấy mình phải chọn một công việc nhất định, thậm chí nếu công việc đó không phải là điều bạn thực sự muốn. Điều này không những tạo ra áp lực và căng thẳng, mà còn có thể khiến bạn mất đi niềm vui trong cuộc sống.

3. Để CHỌN NGÀNH KHÔNG SAI, thì phải làm sao?

3.1. Định hướng nghề nghiệp

Điều này không chỉ giúp bạn xác định được mục tiêu mà bạn muốn hướng tới, mà còn giúp bạn xác định được con đường cụ thể, các bước đi cần thực hiện để đạt được mục tiêu đó. Nó như là một bản đồ chỉ đường, giúp bạn tránh lạc lối và mất phương hướng trong quá trình theo đuổi ước mơ nghề nghiệp của mình.

Quan trọng hơn, việc xác định đúng hướng đi trong nghề nghiệp còn giúp bạn nhận biết được những kỹ năng, kinh nghiệm cần có để thực hiện mục tiêu, từ đó xây dựng kế hoạch học tập và rèn kỹ năng một cách có hệ thống và có mục tiêu. Đồng thời, việc này cũng giúp bạn nhận biết được những thách thức mà bạn có thể gặp phải trong quá trình theo đuổi mục tiêu và cách để vượt qua chúng. Nhờ đó, bạn không chỉ có thể chuẩn bị tốt hơn về mặt tâm lý mà còn tự tin hơn trong việc đối mặt và giải quyết các khó khăn, thách thức.

Định hướng nghề nghiệp còn giúp bạn xác định những giá trị cốt lõi, những điều bạn coi trọng và muốn theo đuổi trong sự nghiệp của mình. Điều này không chỉ giúp bạn tạo ra công việc có ý nghĩa mà còn giúp công việc của bạn mang lại sự thỏa mãn, hạnh phúc lâu dài.

Định hướng nghề nghiệp sớm giúp bạn tiết kiệm được thời gian quý báu. Thay vì lãng phí thời gian cho những lựa chọn mơ hồ hoặc không phù hợp, bạn có thể dành thời gian đó để học hỏi, nâng cao kiến thức và rèn kỹ năng cần thiết cho lựa chọn nghề nghiệp của mình. Bạn sẽ có nhiều thời gian hơn để hiểu rõ về ngành nghề bạn chọn, tìm hiểu về thị trường lao động, cơ hội nghề nghiệp và thậm chí là khám phá những lĩnh vực liên quan mà bạn có thể chưa từng nghĩ đến.

3.2. Lên kế hoạch cho tương lai một cách chắc chắn

Khi bạn đã xác định được mục tiêu nghề nghiệp, bạn sẽ biết được mình cần gì để đạt được mục tiêu đó. Nhờ đó, bạn có thể lên kế hoạch học tập cụ thể, xác định những kỹ năng cần phải học, những nguồn học tập, và cả việc lựa chọn trường học hoặc chương trình học phù hợp.

Định hướng nghề nghiệp sớm cũng giúp bạn tự tin hơn trong quyết định của mình. Khi bạn biết rõ về mục tiêu của mình và cách để đạt được mục tiêu đó, bạn sẽ không còn cảm thấy bối rối hoặc mất hướng trước những lựa chọn nghề nghiệp khác nhau. Thay vào đó, bạn sẽ tự tin đi theo con đường mà bạn đã chọn, không bị lung lay bởi những ý kiến ngoại vi.

Thay vì vội vã chọn một ngành nghề chỉ vì nó đang "hot" hoặc được nhiều người khuyên bảo, bạn sẽ dành thời gian để tìm hiểu, nghiên cứu và thực sự hiểu rõ về lựa chọn của mình.

3.3. Sự hiểu biết sâu sắc về thực tế, đặc điểm, và đặc trưng của ngành nghề

Việc hiểu rõ về thực tế của ngành nghề bạn chọn sẽ giúp bạn xác định rõ ràng hơn về mục tiêu mà mình muốn đạt được trong sự nghiệp. Điều này không chỉ giúp bạn xác định được con đường cụ thể mà mình cần đi, mà còn giúp bạn xác định được những bước đi cần thực hiện để đạt được mục tiêu đó.

Bên cạnh đó, việc hiểu rõ thực tế của ngành nghề còn giúp bạn nhận biết được những kỹ năng, kinh nghiệm cần có để thực hiện mục tiêu, từ đó xây dựng kế hoạch học tập và rèn kỹ năng một cách có hệ thống và có mục tiêu. Điều này cũng giúp bạn nhận biết được những thách thức mà bạn có thể gặp phải trong quá trình theo đuổi mục tiêu và cách để vượt qua chúng.

Hiểu rõ về ngành nghề bạn chọn không chỉ giúp bạn định hướng đúng cho sự nghiệp, mà còn giúp bạn tự tin hơn trong việc đối mặt với những thách thức, khó khăn mà bạn có thể gặp phải trong quá trình theo đuổi đam mê. Với sự hiểu biết sâu sắc về ngành nghề, bạn sẽ tự tin hơn trong việc lựa chọn con đường đi, không còn lo lắng hay mất phương hướng trước những thách thức mà ngành nghề mang lại.

3.4. Phân biệt sở thích và đam mê

Hai khái niệm dường như tương tự nhau nhưng lại mang ý nghĩa khác biệt.

• Sở thích, như tên gọi, là những thứ mà chúng ta thích, những hoạt động hay trải nghiệm mà chúng ta tìm thấy niềm vui và sự thú vị. Sở thích thường được thực hiện trong thời gian rảnh rỗi, giúp chúng ta giải trí, thư giãn và hạnh phúc. Nó có thể bao gồm một loạt các hoạt động như đọc sách, xem phim, viết lách, nấu ăn, câu cá, hoặc bất cứ thứ gì mà chúng ta tìm thấy hứng thú. Sở thích giúp chúng ta nạp năng lượng, làm giảm căng thẳng sau một ngày làm việc mệt mỏi và tăng cường sự tập trung và sáng tạo.
• Trái ngược với sở thích, đam mê không chỉ là thứ mà chúng ta thích, mà còn là thứ mà chúng ta không thể sống thiếu. Đam mê là thứ mà chúng ta luôn mong muốn và nỗ lực không ngừng để đạt được. Đam mê có thể xuất phát từ một sở thích, nhưng nó vượt ra khỏi khung giới hạn của thời gian rảnh rỗi và trở thành một phần không thể tách rời của cuộc sống chúng ta. Đam mê có thể đẩy chúng ta ra khỏi vùng thoải mái, thách thức chúng ta và giúp chúng ta phát triển. Khi gặp khó khăn, đam mê sẽ giúp chúng ta giữ vững niềm tin, cung cấp nguồn động lực không hề nhỏ để tiếp tục cuộc chiến.

Khi bạn có một đam mê, bạn sẽ không chỉ hướng tới nó trong thời gian rảnh rỗi của mình. Thay vào đó, bạn sẽ sẵn lòng dành thời gian, công sức và năng lượng để theo đuổi nó, bất kể gặp phải bất kỳ khó khăn nào. Đam mê khác với sở thích ở chỗ nó tạo ra một động lực mạnh mẽ, một mục tiêu để theo đuổi, và là nguồn cung cấp sự hạnh phúc và thỏa mãn sâu sắc.

Vậy, sở thích và đam mê khác nhau như thế nào? Trong bản chất, sở thích là thứ bạn thích làm trong thời gian rảnh rỗi, còn đam mê là thứ bạn không thể sống thiếu. Đam mê là một lực lượng mạnh mẽ hơn, một mục tiêu để theo đuổi, một nguồn gốc của hạnh phúc và sự thỏa mãn sâu sắc. Đam mê sẽ giúp bạn giữ vững niềm tin và động lực khi đối mặt với khó khăn.

Làm thế nào để chọn ngành nghề phù hợp với khả năng và đam mê của bạn? Một câu hỏi mà hầu hết chúng ta đều đã từng đặt ra. Để trả lời câu hỏi này, bạn cần xem xét một số yếu tố quan trọng.

Đầu tiên, bạn cần xác định rõ đam mê của mình. Đam mê không chỉ là thứ mà bạn thích, mà còn là thứ mà bạn không thể sống thiếu. Đam mê có thể xuất phát từ một sở thích, nhưng nó vượt ra khỏi khung giới hạn của thời gian rảnh rỗi và trở thành một phần không thể tách rời của cuộc sống chúng ta. Khi bạn có một đam mê, bạn sẽ không chỉ hướng tới nó trong thời gian rảnh rỗi của mình. Thay vào đó, bạn sẽ sẵn lòng dành thời gian, công sức và năng lượng để theo đuổi nó, bất kể gặp phải bất kỳ khó khăn nào.

3.5. Xác định khả năng của mình.

Khả năng ở đây có thể là kỹ năng, kiến thức hoặc tài năng. Điều quan trọng là khả năng này phải phù hợp với ngành nghề bạn muốn theo đuổi. Nếu khả năng của bạn không phù hợp với ngành nghề, bạn có thể gặp rất nhiều khó khăn trong việc học hỏi và phát triển trong ngành nghề đó.

Cuối cùng, sự phù hợp giữa đam mê và khả năng của bạn với ngành nghề bạn chọn là điều cực kỳ quan trọng. Ngành nghề mà bạn chọn cần phải cho phép bạn tận dụng tốt nhất sức mạnh và năng lực của mình, đồng thời cũng phù hợp với những gì bạn thích và mong muốn trong cuộc sống. Điều này không chỉ giúp bạn tiếp tục phát triển kỹ năng và kiến thức của mình, mà còn đảm bảo rằng bạn có thể thành công và thỏa mãn trong ngành nghề mà bạn chọn.

Thành công trong sự nghiệp không chỉ phụ thuộc vào việc bạn làm gì, mà còn phụ thuộc vào việc bạn làm thế nào. Vì vậy, hãy chọn một ngành nghề mà không chỉ hợp với đam mê và khả năng của bạn, mà còn cho phép bạn phát triển và thể hiện bản thân mình một cách tốt nhất. Điều này không chỉ giúp bạn đạt được thành công trong sự nghiệp, mà còn giúp bạn tìm thấy hạnh phúc và sự thỏa mãn trong công việc mà bạn đang làm.

Chúng tôi là 𝐊𝐄𝐘𝐒𝐊𝐈𝐋𝐋𝐒, các chuyên gia Giáo dục và Hướng nghiệp của chúng tôi sẽ đồng hành cùng bạn trên hành trình HIỂU MÌNH để HIỂU NGHỀ và ĐỊNH VỊ GIÁ TRỊ BẢN THÂN với những buổi huấn luyện đầy trải nghiệm, chúng tôi nói không với Lý thuyết suông - Qua lớp học trải nghiệm: SELF & CAREER DISCOVERY 2023

4. Vậy nếu ĐÃ LỠ HỌC SAI NGÀNH thì phải làm sao?

Khoá học "THIẾT KẾ BẢN ĐỒ NGHỀ NGHIỆP" dành cho những ai đã/đang/chưa xác định ngành mình đang chọn là đúng hay sai:

Diễn ra vào: 07/11

Hình thức: Online

Khoá học giúp bạn:

• Hiểu bản thân, hiểu về nghề nghiệp "Ngồi đúng vị trí, Làm đúng công việc"
• Xây dựng được lộ trình phát triển nghề nghiệp cho riêng mình.
• Trở thành ứng viên hạng A với nhà tuyển dụng với sự tỏa sáng bằng chính năng lực của mình
• Học thông qua trải nghiệm thực tế " Bạn học cho chính bạn".