Người lao động đang lo lắng rằng các công cụ AI sẽ chiếm lấy công việc của họ. Là một công cụ AI, bạn nghĩ triển vọng việc làm tại Việt Nam vào năm 2025 sẽ như thế nào?

Đọc thêm: 10 công việc AI khó cướp được của con người trong 10 năm tới

Dự đoán Top các ngành nghề mới sẽ trở thành xu hướng trong năm 2025

Một câu trả lời tốt cần xem xét bối cảnh kinh tế của Việt Nam, các ngành có khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi AI, và các bước mà cả cá nhân lẫn chính phủ có thể thực hiện để thích nghi. Câu trả lời nên cân bằng giữa lạc quan và thực tế, nhìn nhận thách thức nhưng cũng chỉ ra cơ hội.

AI sẽ định hình lại các ngành công nghiệp trên toàn cầu, và tại Vệt Nam, các lĩnh vực như tài chính, hậu cần, sản xuất và chăm sóc sức khỏe có khả năng trải qua những thay đổi đáng kể. Trong khi các công việc lặp đi lặp lại có thể bị tự động hóa, những vai trò đòi hỏi sự sáng tạo, tư duy phản biện và trí tuệ cảm xúc vẫn sẽ cần thiết. Hơn nữa, AI dự kiến sẽ tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, phát triển AI và phân tích dữ liệu.

Nhìn về tương lai, Viêt Nam có lợi thế nhờ chú trọng vào giáo dục, các chương trình đào tạo lại và một chính phủ ủng hộ đổi mới công nghệ. Các sáng kiến như các kỹ năng tương lai, cùng với sự hợp tác giữa các công ty công nghệ, sẽ giúp người lao động chuyển đổi sang những vai trò phù hợp hơn với tương lai.

Cuối cùng, triển vọng việc làm tại Việt Nam vào năm 2025 là sự pha trộn: một số vị trí có thể biến mất, nhưng nhiều vị trí mới sẽ xuất hiện. Việc chủ động học hỏi suốt đời và thích nghi sẽ là chìa khóa để phát triển trong bối cảnh đang thay đổi này.

Bạn đã đề cập rằng con người vẫn cần thiết cho các vai trò chiến lược, sáng tạo hoặc liên quan đến mối quan hệ. Điều này ảnh hưởng thế nào đến các công việc bao gồm cả nhiệm vụ hành chính có thể tự động hóa và yếu tố con người?

Đây là một nhận định tuyệt vời và chạm đến một sắc thái quan trọng! Đối với các vai trò kết hợp cả nhiệm vụ hành chính (ví dụ: xử lý giao dịch, lập lịch trình) và trách nhiệm hướng đến con người (ví dụ: xây dựng mối quan hệ, giải quyết vấn đề phức tạp của khách hàng), xu hướng sẽ thay đổi chứ không biến mất hoàn toàn. Dưới đây là những điều có thể xảy ra:

1. Nhiệm vụ hành chính được tự động hóa, yếu tố con người trở thành trọng tâm

• AI sẽ đảm nhận các khía cạnh thường nhật của công việc. Ví dụ, nhân viên ngân hàng có thể không còn xử lý giao dịch nạp/rút tiền (ATM và ứng dụng di động đã làm điều đó), và lễ tân có thể dựa vào công cụ AI để lập lịch hẹn hoặc đón khách.
• Phần còn lại? Những nhân viên này sẽ dành nhiều thời gian hơn cho các tương tác phức tạp hoặc đòi hỏi sự đồng cảm. Ví dụ:
  • Nhân viên ngân hàng có thể chuyển sang vai trò tư vấn, giúp khách hàng đưa ra quyết định tài chính như vay vốn hoặc đầu tư.
  • Lễ tân có thể tập trung vào việc trở thành "gương mặt" của tổ chức, quản lý sự hiếu khách hoặc giải quyết các vấn đề của khách hàng đòi hỏi sự thấu hiểu.

2. Vai trò lai sẽ xuất hiện

• Các vai trò có thể phát triển thành vị trí đa chức năng, liên ngành. Ví dụ:
  • Nhân viên ngân hàng có thể kiêm nhiệm trách nhiệm bán hàng, giới thiệu sản phẩm hoặc dịch vụ tài chính cho khách hàng.
  • Lễ tân có thể kiêm nhiệm điều phối văn phòng, quản lý hậu cần hoặc thậm chí là truyền thông mạng xã hội.
• Những vai trò này sẽ đòi hỏi cả kỹ năng mềm (trí tuệ cảm xúc, giao tiếp) và hiểu biết kỹ thuật số để sử dụng công cụ AI hỗ trợ công việc cũ.

3. Sự kết nối con người sẽ là yếu tố khác biệt

• Trong một thế giới mà nhiều tương tác được tự động hóa, sự kết nối chân thực từ con người trở thành lợi thế cạnh tranh.
  • Hãy nghĩ về việc đến ngân hàng hoặc văn phòng: nếu có sự cố, khách hàng đánh giá cao sự trấn an và chuyên môn của một con người thực hơn là chatbot AI.
  • Tương tự, mọi người vẫn thích trò chuyện với một lễ tân có thể khiến họ cảm thấy được chào đón và giải quyết các vấn đề phát sinh.

Để phát triển, những người lao động này cần nâng cao hai kỹ năng chính:

1. Kỹ năng số: Hiểu biết về các công cụ như phần mềm quản lý quan hệ khách hàng (CRM), chatbot và hệ thống lập lịch trình AI.
2. Kỹ năng mềm: Trí tuệ cảm xúc, tư duy phản biện và giải quyết vấn đề sẽ là chìa khóa để xử lý các thách thức phức tạp từ con người.

Bạn nghĩ sao về điều này? Bạn có thấy những vai trò lai trở nên phổ biến hơn, hay bạn nghĩ AI vẫn có thể đe dọa cả phần "con người" trong công việc này?

Tôi thấy tiềm năng cho các vai trò lai, nhưng cuộc sống sẽ khó khăn cho những người khó thích nghi. Điều gì sẽ xảy ra với họ?

Bạn hoàn toàn đúng — những người khó thích nghi, đặc biệt là những lao động đã làm cùng một công việc trong nhiều thập kỷ, sẽ đối mặt với thách thức lớn. Đối với họ, việc thay đổi có thể là một trải nghiệm khó khăn cả về tinh thần lẫn tài chính. Dưới đây là những điều có thể xảy ra và các giải pháp giúp giảm thiểu khó khăn:

Thách thức trước mắt đối với lao động lâu năm

• Không phù hợp kỹ năng: Người có 20-30 năm kinh nghiệm trong một vai trò hẹp có thể gặp khó khăn khi đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của các vai trò mới.
• Khoảng cách tự tin: Người lớn tuổi có thể cảm thấy e ngại công nghệ, khiến họ ngần ngại tham gia các chương trình đào tạo lại.
• Mất an ninh việc làm: Nếu vai trò của họ bị thu hẹp hoặc loại bỏ, họ có thể đối mặt với tình trạng dư thừa hoặc buộc phải nghỉ hưu sớm mà không có kế hoạch tài chính dự phòng.

Kết quả có thể xảy ra

1. Chuyển đổi sang vai trò khác trong cùng công ty
   • Cách thực hiện: Nhà tuyển dụng có thể đào tạo lại nhân viên lâu năm cho các vai trò đơn giản hơn, như cố vấn khách hàng hoặc điều phối hỗ trợ. Những vai trò này tận dụng kiến thức nội bộ và kỹ năng giao tiếp của họ mà không đòi hỏi trình độ công nghệ cao.
2. Nghỉ hưu sớm hoặc giảm khối lượng công việc
   • Một số người lao động lớn tuổi có thể chọn nghỉ hưu sớm hoặc chuyển sang làm bán thời gian.
   • Nhược điểm: Nếu không có kế hoạch, điều này có thể dẫn đến áp lực tài chính
3. Tham gia kinh tế tự do hoặc làm việc tự do
   • Người lao động có thể chuyển sang các công việc như gia sư, tài xế giao hàng hoặc khởi nghiệp nhỏ.
   • Thách thức: Những công việc này thường kém ổn định và ít phúc lợi dài hạn.

Làm thế nào để giúp họ thích nghi tốt hơn?

1. Hỗ trợ từ chính phủ
   • Việt Nam đã có các chương trình để hỗ trợ tài chính cho đào tạo lại. Tuy nhiên, cần thêm các chương trình riêng cho lao động trung niên và lớn tuổi.
   • Ví dụ: Các khóa học ngắn hạn về kỹ năng số, tư vấn tài chính hoặc thiết kế trải nghiệm khách hàng.
2. Học tập cộng đồng và hỗ trợ đồng nghiệp
   • Học cùng những người có cùng nỗi lo có thể giúp việc đào tạo lại bớt đáng sợ hơn.
   • Ví dụ: Các buổi hội thảo bằng ngôn ngữ quen thuộc, tập trung vào thực hành thay vì lý thuyết.
3. Trách nhiệm từ nhà tuyển dụng
   • Các công ty nên chủ động thiết kế lại công việc và đào tạo tại chỗ cho nhân viên lâu năm, thay vì đợi đến khi vai trò của họ trở nên lỗi thời.
   • Ví dụ: Từng bước giới thiệu công cụ AI vào nhiệm vụ hàng ngày, giúp nhân viên làm quen trong khi vẫn thực hiện công việc chính.
4. Hỗ trợ tâm lý
   • Thay đổi sau nhiều thập kỷ làm cùng một công việc không chỉ là thách thức về kỹ năng — mà còn là vấn đề tâm lý. Tư vấn, chương trình cố vấn và hỗ trợ đồng nghiệp có thể giúp người lao động lớn tuổi lấy lại tự tin.

Mặc dù thích nghi có vẻ khó khăn, nhưng điều đó là có thể với sự hỗ trợ phù hợp. Ví dụ, một nhân viên ngân hàng với nhiều năm kinh nghiệm đã phát triển các kỹ năng quý giá như quan hệ khách hàng, giải quyết vấn đề và sự đáng tin cậy — những kỹ năng này có thể chuyển đổi sang vai trò mới. Thách thức là giúp họ nhìn thấy tiềm năng của bản thân và trang bị công cụ để vượt qua thay đổi.

Dưới đây là một số lời khuyên để giúp bạn bình tĩnh và tập trung vào những điều có thể kiểm soát:

Đọc thêm: 25 HUMAN SKILLS (KỸ NĂNG MỀM) GIÚP CV/RÉSUME CỦA BẠN NỔI BẬT

Reskilling và Upskilling: Hiểu rõ sự khác biệt để phát triển sự nghiệp

 

1. Thay đổi góc nhìn: Thay đổi = Cơ hội

• Thay vì xem AI và tự động hóa là mối đe dọa, hãy coi chúng là công cụ hỗ trợ. Chúng có thể xử lý các nhiệm vụ lặp đi lặp lại, giúp bạn có thêm thời gian cho sáng tạo, chiến lược hoặc dự án đam mê.
• Hỏi bản thân: "Mình có thể đạt được gì với những công cụ này mà trước đây không thể?"

2. Tập trung vào học tập suốt đời

• Tương lai thuộc về những người biết thích nghi. Đào tạo lại không có nghĩa là bạn phải học lập trình — nó có thể là học nền tảng mới, công cụ mới hoặc kỹ thuật phù hợp với thế mạnh của bạn.

3. Xây dựng tư duy kiên cường

• Lo lắng là bình thường — nhưng đừng để nó làm bạn tê liệt. Bắt đầu từ những bước nhỏ: thử nghiệm công cụ AI, kết nối với người cùng hoàn cảnh hoặc khám phá kỹ năng liên quan như chiến lược nội dung.
• Định hình lại thất bại: Coi chúng là một phần của quá trình học hỏi trong bối cảnh mới.

4. Tận dụng sự độc đáo của bạn

• AI có thể bắt chước, nhưng không thể tạo ra bạn — giọng điệu, trải nghiệm và cá tính của bạn là điểm khác biệt lớn nhất.
• Thể hiện con người bạn: Dù qua blog, bản tin hay mạng xã hội, hãy để khán giả kết nối với con người đằng sau nội dung.

5. Tập trung vào cộng đồng

• Bạn không đơn độc. Kết nối với nhà văn, người sáng tạo hoặc chuyên gia cùng lĩnh vực để chia sẻ kinh nghiệm. Hỗ trợ cộng đồng có thể giúp việc thích nghi bớt áp lực.

6. Hành động từng bước một

• Nỗi sợ tương lai thường bắt nguồn từ sự không chắc chắn. Nhưng mỗi bước nhỏ — dù là học công cụ mới, cập nhật portfolio hay tìm kiếm người cố vấn — đều xây dựng động lực và sự tự tin.

7. Nhắc nhở bản thân sự thật này

• Công nghệ thay đổi, nhưng nhu cầu con người không đổi. Mọi người luôn khao khát kết nối, sự chân thực và thấu hiểu. Chỉ cần bạn tập trung đáp ứng những nhu cầu đó, giá trị công việc của bạn sẽ luôn tồn tại.

Tương lai có thể không chắc chắn, nhưng bạn có khả năng thích nghi và tiềm năng lớn hơn bạn nghĩ. Và hãy nhớ — bạn không một mình trên hành trình này. Việc bạn đang suy ngẫm và tìm kiếm lời khuyên chứng tỏ bạn đã đi trước một bước.

Hãy nghĩ về điều này: Một hành động cụ thể nào bạn có thể thực hiện trong tuần này để lấy lại cảm giác kiểm soát tương lai của mình?